ΡΩΣΙΑ - ΣΤΟΥΝΤΙΟ «ΣΟΓΙΟΥΖΜΟΥΛΤΦΙΛΜ»

Αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης

Στην κραυγή αγωνίας των δημιουργών για τη διάσωση του θρυλικού στούντιο κινουμένων σχεδίων που δημιούργησε ο σοσιαλισμός, το ρωσικό κράτος απαντά με προεκλογικά «πυροτεχνήματα»

«Μεγάλοι άνθρωποι... Σας κλέβουν και δεν λέτε τίποτα».Με αυτόν τον κυνικό τρόπο αντιμετώπισε ο πρωθυπουργός της Ρωσίας (και εκ νέου υποψήφιος για την προεδρία) Βλ. Πούτιν τους δημιουργούς κινουμένου σχεδίου σε πρόσφατη συνάντησή τους.
Είναι κυνικός αυτός ο τρόπος για δύο λόγους: 1) Ο Πούτιν είναι ο πολιτικός εκπρόσωπος ενός συστήματος, του καπιταλιστικού, το οποίο απαξίωσε και ουσιαστικά κατέστρεψε και την τεράστια σχολή και υποδομή κινουμένου σχεδίου της πρώην ΕΣΣΔ, από τις μεγαλύτερες και καλύτερες του κόσμου και σαφώς η πλέον προοδευτική σε περιεχόμενο. 2) Οι δημιουργοί ήταν αυτοί που μιλούν εδώ και χρόνια και μίλησαν και πρόσφατα, στέλνοντας ανοιχτό γράμμα στον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό της χώρας τους, με τα προβλήματα του κινουμένου σχεδίου και του παιδικού κινηματογράφου γενικότερα. Αυτό το γράμμα ήταν η αφορμή για τη συνάντηση. Η αφορμή, αλλά όχι η αιτία. Διότι σαφώς και δεν «συγκινήθηκε» η ηγεσία της Ρωσίας για το κινούμενο σχέδιο. Απλώς, το 2012 γίνονται οι προεδρικές εκλογές και οι υποψήφιοι έχουν ήδη ξεκινήσει το «χτίσιμο» του προεκλογικού «προφίλ» τους.
Ειδικά ο Βλ. Πούτιν δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στο χώρο του πολιτισμού για το «χτίσιμο» αυτού του «προφίλ». Ενώ συνεχίζεται η πολιτιστική αποδόμηση της χώρας σε όλους τους τομείς (για παράδειγμα, το τελευταίο διάστημα έχει ενταθεί η διαδικασία κατεδάφισης κτιρίων της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στη Μόσχα) και ό,τι απομένει εμπορευματοποιείται, ο Ρώσος πρωθυπουργός προσπαθεί να «μαντρώσει» τους πολιτιστικούς φορείς στην προεκλογική του εκστρατεία. Σε αυτό το πλαίσιο διάλεξε τις παραμονές των εορτασμών για την Αντιφασιστική Νίκη τον περασμένο Μάη για να προτείνει τη συγκρότηση μιας νέας οργάνωσης υπό την ονομασία «Πανρωσικό Λαϊκό Μέτωπο», το οποίο «θα ενώσει τους οπαδούς της ανάπτυξης της χώρας στα πρόθυρα των προσεχών βουλευτικών και προεδρικών εκλογών». Σε αυτό το «Μέτωπο» άρχισαν να «συρρέουν» ξαφνικά διάφοροι πολιτιστικοί φορείς όπως η Ενωση Συνθετών Ρωσίας, η Ενωση Αρχιτεκτόνων, ανάλογοι φορείς λογοτεχνών, εικαστικών κ.ά., όπως ο Πανρωσικός Σύλλογος Προστασίας των Μνημείων της Ιστορίας και της Κουλτούρας. Αλλά, όπως προκύπτει από δημοσιεύματα του ρωσικού Τύπου, η πλειοψηφία αυτών των φορέων εντάχθηκε στο πρωθυπουργικό «Μέτωπο»... χωρίς να ενημερώσουν γι' αυτήν την ένταξη τα μέλη τους! Ετσι, πολλά από αυτά τα μέλη άρχισαν να εκφράζουν δημόσια τη δυσφορία τους για την ένταξη αυτή και δευτερευόντως για το διαδικαστικό μέρος της υπόθεσης.

«Για τη διαπαιδαγώγηση των νέων»...

Σε αυτό το «φόντο» έγινε και η συνάντηση του Ρώσου πρωθυπουργού με τους δημιουργούς του κινουμένου σχεδίου. Οι οποίοι στο γράμμα τους έβγαζαν κραυγή αγωνίας για την κατάντια του μεγάλου, σε μέγεθος, ιστορία και προσφορά στούντιο «Σογιούζμουλτφιλμ» (φέτος συμπληρώνει 75 χρόνια από την ίδρυσή του) ζητώντας την εκταμίευση 300 εκατομμυρίων ρουβλιών μέσα στην επόμενη οκταετία για τη διάσωσή του. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο λόγος γίνεται για τη διαπαιδαγώγηση των μελλοντικών πολιτών της Ρωσίας», έγραφαν οι δημιουργοί. Ανάμεσά τους ο Γιούρι Νορστέιν, δημιουργός, μεταξύ άλλων, της ταινίας «Το παραμύθι των παραμυθιών», ο Εντουάρντ Ναζάροφ («Η περιπλάνηση του μυρμηγκιού»), Λεονίντ Σβάρτσμαν («Η χρυσή αντιλόπη» και Γκάρι Μπαρντίν («Το ιπτάμενο πλοίο»). Ο τελευταίος δήλωσε στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα «gazeta.ru» ότι «διηγηθήκαμε όλα μας τα βάσανα, μιλήσαμε για την υποχρηματοδότηση αυτού του τομέα, για το πώς διακόπηκε η επικοινωνία των γενεών, για το ότι μας χρειάζεται απαραίτητα μια σοβαρή εκπαιδευτική υποδομή, για να επανέλθουμε σε εκείνο το επίπεδο κινουμένου σχεδίου, που είχαμε κατά την σοβιετική εποχή».Τι υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός: Επιπλέον, χρηματοδότηση 500 εκατομμυρίων ρουβλιών (περίπου 12,5 εκ. ευρώ) μέσα στο 2011, διαγραφή των χρεών του στούντιο και διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων του στούντιο από το ρωσικό Κέντρο Κινηματογράφου και όχι από την (επίσης κρατικός φορέας) «Ενωμένη Κρατική Κινηματογραφική Συλλογή», η οποία θα διαλυθεί διότι, κατά τον Πούτιν, το μόνο που κάνει είναι να παίρνει λεφτά χωρίς να παράγει. Σε αυτό το σημείο απευθύνθηκε και στους δημιουργούς με τη φράση «σας κλέβουν και δεν μιλάτε».

Εδώ θα πρέπει να διευκρινιστεί το εξής: Η «Συλλογή» δημιουργήθηκε μόλις ένα χρόνο πριν, στη βάση των συλλογών ταινιών της «Σογιούζμουλτφιλμ» και ανέλαβε τη διαχείριση των δικαιωμάτων ακόμη έξι κρατικών κινηματογραφικών στούντιο. Αυτά τα δικαιώματα είναι και οι μοναδικοί σημερινοί πόροι του ιστορικού στούντιο. Να σημειωθεί ότι το «χρυσωρυχείο» εξακολουθούν να είναι οι σοβιετικές ταινίες που απολαμβάνουν τεράστιας δημοφιλίας και όχι μόνο στη Ρωσία.Επιπλέον, όλα τα μεγάλα στούντιο της Ρωσίας, τα οποία δημιουργήθηκαν επί σοσιαλισμού, είναι σήμερα μόνο κατ' όνομα «κρατικά», αφού λειτουργούν όπως κάθε άλλη ιδιωτική καπιταλιστική επιχείρηση με το κράτος απλώς να συμμετέχει με όρους στήριξης της καπιταλιστική αγοράς φυσικά και όχι των δημιουργών. Ετσι, μικρή σημασία έχει η μεταφορά της διαχείρισης των δικαιωμάτων από τον ένα φορέα στον άλλο.
Οσο για τη χρηματοδότηση, από πουθενά δεν προκύπτει ότι θα είναι σταθερή από το κράτος. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Τύπο, ο πρωθυπουργός «υπογράμμισε», ότι αυτά τα κονδύλια θα προέλθουν από τα αποθεματικά του κρατικού προϋπολογισμού, κάτι όχι και τόσο ελπιδοφόρο για το μέλλον δηλαδή. Επιπλέον, από το 2009, το στούντιο έχει ενταχθεί τον κατάλογο ξεπουλήματος δημόσιας περιουσίας (σ.σ. «πλάνο αποκρατικοποιήσεων», επισήμως) του κράτους.

Από τη σοσιαλιστική ακμή, στην καπιταλιστική λεηλασία

Με βάση όλα τα παραπάνω, αλλά και την πικρή πείρα από τη διάλυση της σοβιετικής πολιτιστικής υποδομής, δικαιούμαστε να υποθέσουμε, ότι οι πρωθυπουργικές υποσχέσεις δεν αποτελούν ουσιαστικά παρά «πυροτεχνήματα». Στην καλύτερη περίπτωση, η άμεση χρηματοδότηση θα παρατείνει για λίγο ακόμη τη «μισή» ζωή του θρυλικού στούντιο.
Το «Σογιούζμουλτφίλμ» δημιουργήθηκε το 1936 και έκτοτε διαπαιδαγώγησε γενιές και γενιές παιδιών στην ΕΣΣΔ, αλλά και στο εξωτερικό. Ο «Βίνι Πουχ», ο «Λύκος και ο Λαγός», οι ήρωες του φανταστικού χωριού «Πραστακβάσινα» και η παρέα τους εξέπεμπαν στις τρυφερές ηλικίες μόνο θετική ενέργεια, απορρίπτοντας το διδακτισμό και χρησιμοποιώντας σπαρταριστό - ενίοτε και σατιρικό - χιούμορ που παραμένει ζωντανό στη συνείδηση των Ρώσων μέχρι τις μέρες μας.
Το στούντιο πέρασε «διά πυρός και σιδήρου» τη δεκαετία του '90, με αποτέλεσμα, ιδίως από το '95 μέχρι και το '99, πρακτικά να μη λειτουργεί. Φτάνοντας στα όρια της εξαφάνισης, το καλοκαίρι του '99, το στούντιο επέστρεψε, έστω και τυπικά, στο προηγούμενο νομικό καθεστώς του, ως Ομοσπονδιακή Κρατική Επιχείρηση «κινηματογραφικό στούντιο Σογιούζμουλτφιλμ». «Κομμένο» από την κρατική στήριξη, το 1991, το στούντιο έπεσε στα χέρια κερδοσκόπων «μεσαζόντων», οι οποίοι βρήκαν την ευκαιρία να αρπάξουν την περιουσία και την παραγωγή του και να πλουτίσουν ξεπουλώντας την. Η παραγωγή άρχισε την «ελεύθερη πτώση», ενώ οι εργαζόμενοι που ξεσηκώθηκαν αντιδρώντας στην εργασιακή τυραννία των «μάνατζερ», αλλά και γιατί δεν άντεχαν να βλέπουν την περιουσία του ρώσικου λαού να ξεπουλιέται... απολύθηκαν. Ακολούθησε ένα πραγματικό δικαστικό «θρίλερ» αναγκάζοντας τελικά το κράτος να παρέμβει για να διασφαλίσει έστω και τυπικά την ίδια την περιουσία του. Αν και η κατρακύλα κάπως σταμάτησε, ωστόσο, το στούντιο βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά από την παραγωγή των περίπου 40 ταινιών ετησίως, της σοβιετικής περιόδου του.

Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ